Er zijn van die dingen waarvan je niet doorhebt dat ze er zijn, totdat ze er niet meer zijn. Een voorbeeld hiervan is elektriciteit. In Nederland is het zo gewoon dat je altijd de beschikking hebt over elektriciteit, dat als een keer de stroom uitvalt iedereen er over praat. Als het lang duurt of een groot gebied betreft, dan staat het de volgende dag zelfs in de krant en zijn de eerste schadeclaims al ingediend. Zo lazen wij afgelopen week op teletekst, dat in het centrum van Rotterdam de stroom één uur was uitgevallen. Twintig duizend huishoudens zaten zonder stroom en treinreizigers waren gestrand omdat de treinen niet konden rijden.
In Lahore valt elke dag bij miljoenen mensen de stroom uit. Niet één uur op een dag, maar meerdere uren. Er zit zelfs een systeem in. Over het algemeen valt precies op het hele uur de stroom uit en precies een uur later is de stroom weer terug. In elke wijk valt op deze manier wel een paar keer per dag de stroom uit, maar in sommige wat armere wijken zelfs om het uur. De stroom wordt afgeschakeld om energie te besparen. Pakistan produceert zelf niet genoeg elektriciteit om alle huishoudens, winkels, kantoren en fabrieken van energie te voorzien. Daarnaast heeft Pakistan niet genoeg middelen om elektriciteit te importeren uit bijvoorbeeld Iran. Pakistan is dus op rantsoen. Alleen met feestdagen, zoals Suikerfeest, hebben huishouders de hele dag de beschikking over elektriciteit. Dit komt, omdat tijdens deze dagen de meeste fabrieken zijn gesloten.
De afgelopen twee maanden hadden we bijna geen last van stroomuitval. Als de stroom een keer uitviel, dan was hij binnen vijf minuten weer terug. Volgens onze Pakistaanse vrienden kwam dit, doordat de campus dubbel is ontsloten. Iemand heeft in het verleden de moeite genomen om de campus ook aan te sluiten op het elektriciteitsnetwerk van de gevangenis. Om veiligheidsredenen valt daar zelden de stroom uit. Helaas is vorig weekend een eind gekomen aan onze betrekkelijke luxe. Ineens viel de stroom een aantal malen per dag voor ongeveer een uur uit. Een ritme leek daar nog niet in te zitten, maar gedurende de week kwam dit ritme op gang. De stroomuitval begint nu meestal rond 9 uur ’s ochtends. Vervolgens valt elk oneven uur de stroom uit tot zes uur ’s avonds. De rest van de avond hebben we weer beschikking over elektriciteit. Op donderdag was de stroomuitval het ergste. Toen viel in totaal zes keer een uur lang de stroom uit.
Nu het wat koeler wordt en we de airconditioning niet meer zo veel gebruiken is het niet zo erg dat om het uur de stroom uitvalt. Het wordt pas erg als dit ritme aanhoudt tot in de zomer. Bij temperaturen van ruim boven 40 graden is een uur zonder stroom echt afzien. We hopen dat de stroomuitval slechts tijdelijk is. We hebben geruchten gehoord dat ze bezig zijn met groot onderhoud aan een verdeelstation. Dit gerucht werd bevestigd, toen we gisteren in de nabijheid van zo’n verdeelstation een groep mannen zagen werken aan een nieuwe elektriciteitsmast. Nu maar hopen, dat het groot onderhoud is afgerond tegen de tijd dat de zomer begint.
Toch is elektriciteit niet het enige waar in Pakistan een tekort aan is. Ook aan olie en benzine is er een tekort. Twee weken geleden is de nieuwe president van Pakistan nog naar Iran gegaan om olie op de pof te kopen. Pakistan heeft niet genoeg middelen om de olie nu al te betalen. De vraag is alleen, wanneer Pakistan wel genoeg geld heeft om de olie te betalen. Het gaat met de Pakistaanse economie op z’n zachtst gezegd niet echt denderend. Een ander voorbeeld: de regering heeft onlangs een aantal oliemaatschappijen verboden om benzine te importeren. Er was een tekort aan benzine ontstaan, nadat de raffinaderijen vanwege Suikerfeest drie dagen hadden stilgelegen. Ook de gastoevoer schijnt niet helemaal goed te lopen, ondanks dat Pakistan de beschikking heeft over gasvelden in de provincie Baluchistan. In de zomer is er geen probleem met de gastoevoer, maar als het winter wordt en mensen hun huis moeten verwarmen, schijnt de gastoevoer te stokken.
Bijna wekelijks belooft de regering dat het energieprobleem binnen vijf jaar is opgelost. Hoe ze dat willen doen, zeggen ze er niet bij. Onze Pakistaanse vrienden zeggen dat de bovenstaande belofte al jaren wordt gedaan, maar dat het alleen maar erger wordt. Dat kan ook bijna niet anders. De Pakistaanse bevolking groeit als kool. Elk jaar komen er miljoenen nieuwe Pakistani bij en een stad als Karachi groeit per jaar met een half miljoen inwoners. Als dit groeitempo de komende dertig jaar doorzet, dan is tegen die tijd de bevolking van Pakistan verdubbeld. Tegen een dergelijke bevolkingsgroei is bijna niet op te bouwen. Zeker niet als het grootste gedeelte van de begroting wordt besteed aan het leger. Wat verder meehelpt aan de energiecrisis is de enorme toename van auto’s. Vijf jaar geleden hadden niet zo veel mensen een auto, maar sindsdien is het autobezit explosief gestegen. Vandaar dat je in Pakistan nog relatief veel nieuwe auto’s ziet rijden. Voor deze groei is een simpele uitleg: vijf jaar geleden maakten banken het mogelijk om geld te lenen voor de aanschaf van een auto. Ook werd het vanaf toen mogelijk om een auto te leasen.
De Pakistaanse regering heeft in ieder geval al één stap gezet om het energieprobleem op te lossen. Ze hebben de subsidies op energie afgeschaft. Hierdoor is de elektriciteitsrekening binnen een jaar tijd met vijftig procent gestegen…
